تیپ های شخصیتی انیاگرام – تیپ 5 : مشاهده گر

ویژگی­های شخصیتی :

• کنجکاوی

تیپ­های 5 و 6 و 7 انسانهای عاقلی هستند. این افراد قبل از انجام کارها ابتدا فکر می­کنند و آماده دریافت حقایق و رویایی با واقعیات هستند. آنها کاشف ایده­­های جدیدند و اکثرا محقق بوده و علاقمندند که همیشه راجع به جزئیات هر چیز سوال کنند و توانایی­های فکری بسیار قوی دارند.

افرادی غیر متعصب بوده و شنونده­های خوبی هستند. می­توانند بدون هیچ پیش زمینه­ای به دیگران کمک کنند تا واقعیت را به طور عمیق درک کنند.

بر خلاف تیپ دو که همیشه تحت فشارند تا ” دهندگی ” خود را بروز دهند، یک تیپ پنج آزاد نشده، همیشه تحت فشار است که ” گیرندگی ” داشته باشد، این افراد دریافت کننده­­هایی قوی هستند.

تلاش اصلی تیپ پنج غالبا جمع آوری افکار، ایده ها، دانش و بالاخره آرامش است، اما برخی شماره های پنج وجود دارند که تلاش آنها در جهت مادیات زندگی است و یا چیزهای به ظاهر بی ارزش مانند تمبر، روزنامه های قدیمی، دز قوطی و . . . جمع می­کنند.

تمام انرژی خود را صرف این می­کنند که همه چیز را ببینند و از آن سر در بیاورند و به همین دلیل اکثرا آنها عینک به چشم می­زنند. آنها کتابخوآنهایی هستند که می­خواهند در مورد هر چیز اطلاعات جزئی را هم بدانند ( ته هر چیز را در می آورند ).

افراد تیپ پنج همه چیز را می­بینند، خوب می­شنوند و آن را به خاطر می­سپارند. بسیاری از مخترعین، کاشفان، دانشمندان و فیلسوفان بزرگ، تیپ پنج هستند از قبیل : دکارت، اسپینوزا، هایدگر و پوپر .

برای این افراد شاید هیچ چیز زیباتر از این نباشد که به چیزی فکر یا نگاه کنند، این افراد هر چه را که نمی­فهمند و برایشان مبهم است، اصلا به طرفش نمی­روند.

تلاش تیپ پنج در جهت کسب دانش است و دانش یعنی قدرت. برای تیپ پنج آزاد نشده، اطلاعاتی که از بیرون جذب می­کنند هیچوقت کافی نیست. شماره پنج همیشه نیاز به یک کتاب دیگر، سمینار دیگر، دوره دیگر و . . . دارد. این افراد از بیشترین علاقمندان دانش انیاگرام هستند.

سیستم­های روحی-روانی که دنیای اطراف انسانها را توصیف می­کنند، برای آنها جذاب هستند.

برای آنها یکی از راه های دریافت دانش، سفر کردن است. آنها با میل سفر می­کنند چون سفر را سازنده می­دانند. برای این افراد آشنایی با ناشناخته ها، فرهنگ­های بیگانه و آداب و رسوم­ها بسیار لذت بخش است.

آنها دنیا و روابط حاکم بر آن را بسیار عالی توضیح می­دهند، اما برای درست شدنش کاری انجام نمی­دهند.

 

• احساسات

احساساتی ظریف و دوست داشتنی دارند، بسیار مهربان، لطیف و مؤدب هستند.

احساسات خود را به راحتی بروز نمی­دهند و در درون خود یک احساس تهی بودن عمیق دارند.

نیازمند به یک دنیای خصوصی بسته و امن هستند، آنها حسرت قلعه ای دارند که در آن بدون آنکه دیده شوند، فکر کنند.

یک تیپ پنج، سعی می­کند درگیر احساسات و پیامدهای آن نشود، بلکه به جای آن به کارهای ذهنی بپردازد. برای آنها مهم است که آرامش خود را حفظ و احساسات خود را کنترل کنند. به عنوان مثال هیچکس نباید بفهمد که او عاشق است و یا امروز خیلی ناراحت است.

معمولا در مورد خود صحبت نمی­کند.

برای این افراد هیچ چیز نفرت انگیزتر از اعمال متظاهرانه نیست. در این مورد آنها تا جایی پیش می­روند که در بیان احساس خود نیز دچار مشکل می­شوند، بنابراین از نظر دیگران آنها افرادی مغرور، سرد و خود بزرگ­بین به نظر می­رسند.

این افراد ابتدا وقایع را ثبت می­کنند بدون اینکه درگیر آنها شوند، در کنار مسائل هستند و به محض تنها شدن، شروع به طبقه بندی کردن آنها از نظر اهمیت کرده و آنها را تحلیل می­کنند و احساسات خود را در یک طبقه منظم می­کنند، یعنی این افراد می­توانند کم کم به احساساتشان راه پیدا کنند.

افراد تیپ پنج مانند افراد تیپ چهار، به آنهایی که نزدیک نیستند بیشتر احساس نزدیکی می­کنند، تا می­توانند برای انسانهای دور خود، احساسات گرمی ابراز می­دارند. در حالیکه در زمان حضور، آنها به سختی می­توانند مستقیما احساساتشان را بیان کنند و تنها با حرکاتی کوچک احساساتشان را بیان می­کنند. بنابراین طرف مقابل احساس می­کند که وی هیچ توجه و احساس خاصی نسبت به او ندارد.

یک فرد تیپ پنج حتی هنگام بیان احساساتش باز هم آن را کنترل شده بیان می­کند.

یکی از مکانیزم­های دفاعی افراد تیپ پنج، عقب نشینی است، آنها از هیچ چیز به اندازه درگیری احساسی وحشت ندارند. هرچه تیپ پنج، آزاد نشده تر باشد، به همان اندازه از بیان احساسات، سکس، روابط و وابستگی می­هراسد. اگر به افراد تیپ پنج دست بزنیم غالبا بدنشان جمع می­شود و یا از جا می­پرند.

 

• تنهایی

افراد این تیپ، نیازمند یک دنیای مخصوص بسته و امن هستند. اکثر آنها انسانهای درونگرایی هستند که می­توانند به طور طبیعی یک راهب یا تارک دنیا شوند.

وقتی می­خواهند کاری انجام دهند، به شدت سعی می­کنند توجه کسی را جلب نکنند، در واقع با خود برنامه ریزی می­کنند که :” چطوری رفتار کنم. که تا حد ممکن کمتر جلب نظر کنم ” و یا ” چگونه باشم تا از من چیزی خواسته نشود “.

در یک جمع دوستانه این توانایی را دارند که با مهارت، صحبت را از روی خود به چیز دیگر معطوف کنند. به محض اینکه از آنها بپرسند که چه احساسی دارند، با مهارت خود را از این جریان کنار می­کشند و موضوع بحث را عوض می­کنند.

آنها نمی­خواهند در مورد خودشان با دیگران صحبت کنند و اگر مجبور باشند، بسیار کم و موجز صحبت می­کنند اما در عوض بسیار خوب گوش می­کنند.

بسیاری از این افراد برای داشتن نقش والدین مشکل دارند، چون اولاد دهنده نیستند، ثانیا فرزندان مرتبا از والدین چیزی می­خواهند.

افراد این تیپ از تحمیل متنفرند. اگر می­خواهید عصبانیت یک تیپ پنج را که همیشه خود را کنار می­کشد، ببینید کافی است سرزده و بدون در زدن وارد اتاق او شوید و سپس بدون هیچ توضیحی، خارج شوید. اینگونه می­توان یک شماره پنجی را واقعا اذیت کرد چون او از دنیای خصوصی خود به شدت حفاظت می­کند.

یک فرد شماره پنج که مجبور است در جمع زندگی کند، احتیاج به تنهایی دارد تا مجددا انرژی بگیرد، وجود آدم­های زیاد و نزدیکی مدام با افراد، برای آنها آزار دهنده است.

این افراد ممکن است اطلاعات یا چیزهای محرمانه بسیار زیادی برای خود نگه دارند و سکوت کنند

• ارتباط

دوستی با یک فرد تیپ پنج، می­تواند بسیار غنی باشد به شرط آنکه از او انتظار سه چیز را نداشته باشیم :

1- ابتکار عمل در دوستی     2- نزدیکی جسم مداوم       3- شیفتگی و دلبستگی شدید

یک فرد تیپ پنج، یک دوست با وفا، با تحمل و شکیبا و یک شنونده رازدار و منصف است.

در سمینارها و جلسات و کنفرانس­ها، شماره­ های پنج اکثرا در ردیف آخر می­نشینند تا بتوانند همه چیز را ببینند و در عین حال کسی آنها را نبینند. مهم­تر اینکه اگر در ردیف اول باشد ممکن است از آنها سوالی پرسیده شود و یا چیزی خواسته شود.

افراد تیپ پنج، از اینکه بیش از اندازه از آنها بخواهند و یا از نظر احساسی در دست دیگران باشند وحشت دارند.

یک شماره پنج، هنگامی احساس امنیت می­کند که زمان و مکان یک ارتباط، دقیقا مشخص باشد، آنها حتما می­خواهند بدانند که یک جلسه یا مهمانی چقدر طول میکشد.

دیدارهای بدون هماهنگی قبلی یا درگیر کردن آنها با یک مسئله بدون پبش­بینی قبلی، برایشان ناخوشایند است.

در مجادلات و بحث­ها و درگیری های آشکار، اغلب به جز عقب نشینی و دلایل و توجیهات روشنفکری و مکانیزم های دفاعی، راه دیگری در اختیار ندارند.

ممکن است از نظر مادی، افراد بسیار خسیسی باشند، این افراد از زندگی خود لذت نمی­برند چون مدام مواظب دارایی های خود هستند.

غالب این افراد، انسان­های قانعی هستند و طبیعتا به ریاضت کشیدن گرایش دارند. آنها همیشه از هر چیز مقدار کمی لازم دارند و بسیار به این موضوع مغرور هستند که چقدر فهمیده­اند. دوره­های ابتدائی زندگی احساسی آنها در این انباشته شده است که آن چیزی را که واقعا می­خواسته­اند تمام و کمال دریافت نکرده­اند و لذا بسیار سریع عادت کرده­اند که با کم بسازند. به عبارت دیگر خسّت و غناعت این افراد در یک امتدادند.

آنها به خوبی اطلاعات را می­فهمند، جنبه های روانی دیگران را کشف می­کنند و متفکرین توانایی هستند.

ترس و وحشت از تهی بودن، دلیل اصلی اعمال تیپ پنج آزاد نشده است.

این افراد می­توانند روان درمانگران بسیار خوبی شوند. می­توانند ساعت­ها یک گفتگوی یک طرفه را دنبال کنند. ظرفیت بیش از اندازه­ای در گوش دادن و گرفتن همه جزئیات دارند و بنابراین می­توانند خود را از نظر احساسی دور نگه دارند و به طرف مقابل کمک کنند تا وضعیت خود را واقعی­تر، دقیق­تر و بهتر بفهمند.

“فاصله گرفتن” هم توانایی و هم گناه افراد این تیپ است. تیپ پنج تنها تیپ میان ۹ تیپ است که می­توان از یک کلمه برای نشان دادن قدرت و ضعف او استفاده کرد.

عشق برای بعضی افراد این تیپ، یک درام است. زیرا در احساسات و روابط عشقی حسرت برای دیدار و آرزوی فاصله با هم تناقض پیدا می­کند. ممکن است یک فرد تیپ پنج تا حد نهایت عاشق باشد اما در هنگام ملاقات با معشوق، خشک به نظر آید و واقعا نداند چگونه رفتار کند. آنها احساس واقعی خود را معمولا بعد از پایان ملاقات تجربه می­کنند.

افراد تیپ پنج بسیار تمایل به محافظه کاری دارند.

بسیاری از افراد تیپ پنج زندگی خود را به چند بخش مختلف تقسیم می­کنند که عملا این بخش­ها هیچ وابستگی به هم ندارند و مستقل از یک دیگرند. محیط کار، فامیل، دوستان و . . .  در هر یک از این قسمت­ها دوستان و آشنایانی وجود دارد که با دوستان دیگر شماره پنج در قسمت دیگر هیچ­گونه آشنایی و دوستی ندارند و ممکن است همدیگر را نبینند.

گناه ریشه ای یا منشاء  خطا در افراد تیپ پنج، حرص است. آنها بسیار تمایل دارند که دارائی­های خود را بخصوص دارائی­های معنوی را برای خود نگه دارند.

 

محیط های جذاب

• فعالیت­های علمی که با میکروسکوپ یا تلسکوپ انجام می­گیرد.
• روانشناس روانشناسان.
• کار کردن با کتاب اطلاعات، کار در کتابخانه.
• برنامه نویس کامپیوتر که ترجیح می­دهد در شیفت شب کار کند.

 

 محیط ­های غیر جذاب

• هر محیط یا شغلی که نیازمند رقابت و مواجه مستقیم باشد.
• فروشندگی.
• کار یا شرکت در مجامع عمومی.

 

•  تاریخچه خانوادگی :

دو الگوی خانوادگی معمولا باعث ایجاد تیپ پنج می­شود :

1. آنهایی که کاملا احساس رهاشدگی کرده و پذیرفته­اند که تقدیرشان این است و یاد گرفته­اند که برای بقا خود باید از احساساتشان جدا شوند. آنها از محبت و نزدیکی کمتری برخوردار بوده­اند.
2. کودکانی که والدین سخت­گیر و متعصب داشته­ و در خانواده آزار فیزیکی دیده­اند و به این نتیجه رسیده­اند که از نظر هیجانی بسته باشند و خانواده­شان را از خود دور سازند.

گاهی این افراد در یک خانواده پرجمعیت بوده­اند که احساس آرامششان تنها در حمام یا بیرون از خانه میسر می­شده و در واقع در یک فضای فیزیکی بیش از اندازه تنگ رشد کرده­اند.

یسیاری از افراد این تیپ، فرزندانی ناخواسته بوده­اند.

 

•  پنج های مشهور :

پال گتی ( میلیونر مشهور آمریکایی )، بودا، کافکا، حضرت مریم .

• سمبل­ها و نشانه­ ها :

حیوانات : حیوانات سمبلیک تیپ پنج، جغد، روباه و هامستر هستند.

جغد سمبل دانش و دارای حواس قوی .

روباه سمبل زیرکی .

هامستر سمبل حرص .

• کشور :

کشورهای سمبلیک تیپ پنج، انگلستان و اسکاتلند هستند.

انگلیسی­ها محافظه­کارانی مودب، خوددار، درون­گرا و با فاصله و خونسرد هستند.

در اسکاتلند نیز خسّت سمبل این افراد است.

• رنگ :

رنگ سمبلیک این افراد آبی است.

آبی رنگ درون­گرا، آرامش و فاصله است. این رنگ بیشتر گیرنده است تا تابنده، سمبل انفعال و عدم تحرک است.

 

راه­های رهایی :

 

باید تکانی خورده و در این راه قدم بردارند که گنج­های درونی خود را به دیگران ببخشند.

باید به خود اجازه دهند تا گاهی هم بدون فکر عمل کنند وگرنه انسان کاملی نخواهند شد.

بداند که دانش به مفهوم وسیع آن فقط از راه فکر کردن به دست نمی­آید، بلکه تجربیات زندگی را نیز در بر می­گیرد.

خود را به داد و ستد اجتماعی عادت دهد و شجاعت درگیر شدن با بیرون را پیدا کند.

یاد بگیرد که کمی از رازها و اسرار خود را رها کند.

کارهایی را در پیش بگیرد که مستلزم تماس فیزیکی با دیگران است.

به کارهای دستی و هنری از قبیل سفالگری، مجسمه­سازی، نقاشی و . . . بپردازند. در این صورت دیگران می­توانند مستقیم به درون روح او نگاه کنند.

سعی در پذیرش مسئولیت­هایی که مستلزم فعالیت­های اجتماعی است، بکند.

تمرین کند تا احساساتش را مستقیم بیان کند.